شناخت خوی

معنی خوی وریشه این لفظ و اینکه ا ز چه دوره ای نام این شهر قرار گرفته روشن نیست بعضی ها کلمه خوی ارمنی و معنی قوچ است در حالی که در کتب ارمنی ها خوی را هیر نام برده اند.به گمان دکترمحمد امین ریاحی صاحب کتاب تاریخ خوی این نام ممکن است با جزء آخرنام شهراولخوکه 2700 سال پیش در همین جا بوده یا با جزء آخرنام ساردوری خورد دژی که یکی از پادشاها ن اورارتوبه نام ساردوری در کنار شهر اولخو ساخته بود بی ارتباط نباشد.از طرف دیگر چون کلمه خوی درپهلوی و کردی به معنی نمک است این حدس هم زده می شود که شاید بعلت معادن نمک در چند فرسخی شهر این نام بدان اطلاق گردیده است .اگر چه به نام این شهردر آثارپیش از اسلام بر نخورده ایم اما سندی چون سندی هم بر احداث آن در روزگار اسلامی نیست وظاهرا کلمه ایرانی و حرف مرکب (خو) تلفظ خاص پهلوی است و نام آن در قدیم ترین متون جغرافیایی اسلامی هم ذکر شده می توان پذیرفت که خوی از پیش از هجوم تازیان در دوره ساسانیان نیز در جای کنونی بوده است . نام خوی در شعرفارسی شاعرانی چون قطران تبریزی وخاقانی شروانی ولامعی گرگانی وظهیر فاریابی وسلمان ساوه ای وظهیر خنجی و رکن الدین  رازی وابن فارض نشان میدهد که تلفظ آن در قرون گذشته هم به صورت کنونی بوده است.مهمترین شهر اورارتوها اولخو بود که بوسیله دژ سارددوری ازآن دفاع می شد .جزء آخر ساردوری خوردو مخصوصا جزء آخراولخو ریشه خوی را درآن می توان جستجوکرد  زیرا نام خوی در سالنامه های آشوری سده 8 ه-ق به صورت خویه آمده است .