خوی قدیم

این دشت پهناور از 27 قرن پیش یکی از سر سبز ترین و حاصل خیز ترین نواحی ایران بشمار می رفت.خوی یکی از کهن ترین و پر حادثه ترین شهر های شمالغربی ایران محسوب می شد .این شهر قدیمی مهمترین پایگاه نظامی ایران و قفقاز – ایران وآسیای صغیر بود .شهرخوی مرکز جمع آوری سپاه وقرارگاه فرماندهی در جنگ های سلجوقیان ورومیان، ایران و عثمانی / ایران و روس ها بود .هوای مناسب شهر خوی در تابستان تابستانگاه پادشاهان بود.چنین موقعیتی از یک طرف مو جبات اهمیت و رونق و آبادانی شهربشمار می رفت و از طرف دیگر سبب شده بودکه ساکنان این دیار از خونریزیها  وویرانیهای مهاجمان وگاهی مدافعان خودی در امان نباشند.مهاجمانی که از سوی غرب به ایران می تاختند و چندین بار شهر خوی بکلی ویران شد .به سبب قرار گرفتن خوی در سر حد مرزی، در معرض تاخت و تاز قرار می گرفت ومردم این شهر را قتل عام می کردند وکشت و کشتارها ادامه داشت ومردم کمتر روی آرامش وراحتی را می دیدند .در جنگ اول ایران و روس این شهربعنوان پشتیبانی جبهه بود .در جنگ دوم ایران و روس به موجب عهد نامه ترکمن چای بعلت شکست سپاه ایران 14ماه بعنوان گروگان در برابرغرامت جنگی بوده است .حمله اقوام مختلف مغولی آشوری، عربی ، ارمنی ،روسی، رومی ،عثمانی، ازبکان و.....هستی و نیستی مردم شهر خوی در زیر سم های اسبان مهاجمین پایمال گشته وتا 200سال ازشهر خوی خبری نبود و مرکزیت آن به چورس انتقال یافت و خوی را با دشت خوی یا صحرای خوی می شناختند .شهرخوی در اثر حملات دشمنان و جنگهای متعدد وسیلابها وزلزله ویران می شد و آثارو تمدن گذشته آن  در زیر خاک ها مدفون می گردید ودوباره در جای دیگر شهر جدید بنا می شد .متاسفانه هیچ کاوشی باستانشناسی در این منطقه صورت نگرفته و آنچه مربوط به  دوره های ماد هاوهخامنشی واشکانی وساسانی بوده در زیر لایه های خروار ها خاک مدفون گردیده  است که نیاز به  کاوشگری دارد .این شهر تا ریخی با توجه به موقعیت جغرافیایی از اهمیت نظامی  و تجاری بر خوردار بوده  است .در محل اولیه شهر خوی دروازه ماکو یا چورس قاپوسی بوده که در حمله مغولها ویران گردیده است .این منطقه هنگامی اهمیت یافت که جنگ چالدران بین شاه اسماعیل  صفوی و سلطان سلیم خلیفه عثمانی در سیه چشمه در گرفت که بعدها فتحعلی شاه با راهنمایی ژنرالگاردان حصار محکمی در اطراف خوی بنا نهاد.